BEYAZ GECELER FİYODOR DOSTOYEVSKİ

Hı r ç ı n l a r d a n , ö f k e l i i n s a n l a r d a n sö z aç ı l m ı ş k e n bü t ü n o günk ü

uysallığ ım ı an ım s am a d a n edemey e c e ğ im . Sab a h ı n i l k s a a t l e r i n d e bunaltı c ı , tu h a f b i r can s ı k ı n t ı s ı do l d u r mu ş t u yü r eğ im i . Ben im gibi yalnı z b i r ad am ı , he r k e s t e r k ed i y o r mu ş , he r k e s bend e n kaçı y o rmuş g i b i b i r duy gu va r d ı i ç i m d e . “Her k e s ” l e k im l e r i kast ettiğimi so rm ak hak k ı n ı z d ı r . Çünkü ne r d e y s e , s e k i z yı l d ı r , yaş a d ığ ım şu Pe t e r s b u r g ken t i n d e b i r t a n e b i l e t a n ı d ı k edinemedim. Ama tanı d ı k ben im ney im e ? Za t e n Pe t e r s b u r g ‘ u baştan başa tanı r ı m , onun i ç i n bü t ü n ken t ka l k ı p , ya z l ı ğ a gidince haklı o l a r a k he r k e s i n ben i t e r k e t t i ğ i n i düşünmey e başladım . Ya l n ı z baş ım a ka l d ı ğ ım ı gör ü n c e de , büyü k b i r korkuya kapı l a r a k üç gün ney e uğrad ığ ım ı an l am a d a n , ken t i n sokakları n d a do l a ş t ı m du r d um . Neva Cadd e s i ‘ n e , pa r k a , den i z kı y ı s ı n a , dah a ner e y e g i t t i y s e m h i ç b i r ye r d e , bü t ü n b i r y ı l hep aynı s a a t t e gö rmey e a l ı ş t ı ğ ı m k im s e l e r i n t e k i n i b i l e göremedim. Onlar beni elbet bilmezler, ama ben onları t a n ı r ı m , hem de yakı n d a n t a n ı r ı m , hep s i n i n de yüz ü ha t ı r ı m d a d ı r .

Onları n s e v i n c i ben im s e v i n c i m , on l a r ı n üzün t ü s ü ben im üzüntümdür. Tanrı ‘ n ı n he r günü ay n ı s a a t t e Fon t a n k a ‘ d a rasladığ ım u f a k t e f e k b i r i h t i y a r l a da ne r d e y s e ahb a p l ı k peydahladım . Görkem l i , da l g ı n b i r gö r ü n ü ş ü ol a n bu i h t i y a r , sol elini sallayarak hep kendi kendine bir şeyler mı r ı l d a n

ı r ; sağ e l i n d e y s e , s a p ı a l t ı n kap l am a l ı , boğum boğum, uzun b i r baston vardı r . Adamc ağ ı z ben i f a r k e tmey e b i l e baş l a d ı , he r raslaşmada bana karşı b i r i l g i gö s t e r i y o r . Ben i ay n ı s a a t t e Fontanka’daki yerimde görmese neşesinin kaçacağın a ka l ı b ı m ı

basarım . Onun i ç i n d i r k i , ka r ş ı ka r ş ı y a ge l d i ğ im i z s ı r a l a r , ikimizin de keyfi yerindeyse, birbirimize selam verecekmiş

gibi bir havaya giriyoruz. Geçenlerde iki gün birbirimizi

görmeyip de üçüncü gün karşı l a ş t ı ğ ı m ı z zaman az ka l s ı n e l im i z i şapkalarımıza atıyorduk; neyse ki tam zamanında aklımız

başım ı z a ge l d i de e l l e r i m i z i i n d i r d i k , b i r b i r i m i z i sü z e r e k geçtik.

Evlerle de aram iyidir. Gezinirken birbiri ardı n d a n önüme çı k ı p bü t ü n pen c e r e l e r i y l e ban a bak a r a k k im i s i , “Merh a b a !

Nası l s ı n ı z ? Eh , ben çok şükü r i y i y i m , may ı s t a üz e r im e b i r ka t daha çı k a c a k l a r ” , k im i s i ; “Ee , na s ı l s ı n ı z bak a l ı m ? Ya r ı n ben i onarı y o r l a r ” , k im i s i de , “Dün az ka l s ı n yan ı y o r d um . Öyl e korktum ki!” vb. der gibidirler. Araları n d a s e v d i k l e r i m vardı r , k im i s i n i o l d u k ç a ya k ı n d a n t a n ı r ı m , b i r t a n e s i de önümüzdeki yaz kendisini mimara tedavi ettirecek. Tedavi

olurken, Tanrı e s i r g e y e , baş ı n a b i r şey ge lm e s i n d i y e he r gün uğray a c ağ ım or a y a . Hel e gü z e l i m pembe b i r ev i n öykü s ü n ü h i ç

unutamam. Taştan yapı lm ı ş , u f a c ı k , s ev i m l i b i r ev c eğ i z d i bu ; hantal komşuları n a bak ı p böbü r l e nm e s i n i , ban a bak a r k e n de yüzünün gülmesini gördükçe ona karşı i ç i m s ım s ı c a k o l u r d u .

Geçen hafta yanı n d a n ge ç e r k e n baş ım ı ka l d ı r ı r ka l d ı r m a z ; “Ben i sarı y a boy a d ı l a r ! ” d i y e ac ı k l ı b i r s e s i ş i t t i m . Bi r de bak t ı m ki, ne göreyim!.. Haydutlar! Barbarlar! Ne sütun bı r a km ı ş l a r , ne sundurma; hepsini kanarya sarı s ı n a boy am ı ş l a r ! Kan ım beynime sı ç r a d ı . Çin İmpa r a t o r l u ğ u ren g i n e boy a n a r a k çirkinleştirilen zavallı do s t um a bakmay a day a n am a y a c a ğ ım i ç i n o günden beri de semtine uğramı yo r um .

İşte, okuyucum, Petersburg’u ne kadar yakından tanıdığımı

artı k an l am ı ş bu l u n u y o r s u n u z .

Nedenini ortaya çı k a r ı n c a y a kad a r b i r t e d i r g i n l i ğ i n üç gündü r içimi kemirdiğin i yuk a r d a sö y l em i ş t i m . Sok a k t a

can ım sı k ı l ı y o r , “O yok , bu yok , öt e k i ne ce h e n n eme g i t t i ! ” d i y e evde kendimi yiyordum. Tam iki gece; “Benim neyim eksik?

Burada niçin rahat edemiyorum?” diye odamda kı v r a n d ı m dur d um .

İsten kararmış, yeşil badanalı duvarlara, Matriyona’nın

başarı y l a ür e t t i ğ i örümc e k ağl a r ı y l a kap l a nm ı ş t a v a n a şaşk ı n şaşkın baktım. “Yoksa bütün sıkıntımın nedeni bunlar mı?” diye sandalyeleri gözden geçirdim. (Çünkü bir sandalye bile akşam bı r a k t ı ğ ı m b i ç i m d e durmuyo r s a s i n i r o l u r um . ) Pen c e r e y e gö z gezdirdim; hepsi boşuna… İç im b i r t ü r l ü r a h a t e tmed i ! Hat t a Matriyona’yı çağ ı r a r a k , örümce k l e r d e n , he r zaman k i pasaklı l ı ğ ı n d a n do l a y ı kend i s i n i f a z l a üzmed e n az a r l a d ı m .

Kadı n tu h a f tu h a f bak t ı k t a n so n r a çek t i g i t t i , örümc e k l e r s e yerlerinde hâlâ sapasağlam dur u yo r l a r .

En sonunda bu sabah işin içyüzünü anlayabildim. Öyle ya,

herkes benden kaçı p ya z l ı ğ a kap ağ ı a t ı y o r d u . (Bu bay ağ ı

anlatım ı n d a n do l a y ı özü r d i l e r i m , şu and a yük s e k üs l u b u n h i ç

sı r a s ı deği l . ) Çünkü Pe t e r s b u r g ‘ d a he r k e s ya ya z l ı k l a r ı n a gitmişti, ya da yeni gidiyordu. Çünkü sokakta her araba

kiralayan kerli ferli adam, gözümde, günlük işini bitirdikten sonra yazlığa , a i l e s i n i n yan ı n a döne n pek s ay ı n a i l e bab a s ı

görünümüne bürünüyordu. Çünkü karşı l a ş t ı ğ ı m yay a l a r ı n : “B i z buraya şöyle bir uğrad ı k , i k i s a a t s on r a ya z l ı ğ a g i d e c eğ i z ”

diyen kibirli bir havası va r d ı . Kar g i b i bey a z i n c e parmakları y l a pen c e r e y e vu r d u k t a n so n r a , gü z e l b i r k ı z , ba ş ı n ı

dış a r ı ç ı k a r a r a k , e l i n d e s a k s ı l a r l a ç i ç e k s a t a n ç i ç e k ç i y i çağırmay a gör s ü n . Hemen o and a bu ç i ç e k l e r i n , zev k i n i ç ı k a r m a k için deği l de , çok geçmed e n ya z l ı ğ a t a ş ı n a c a k l a r ı , ç i ç e k l e r i de yanları n d a gö t ü r e c e k l e r i i ç i n s a t ı n a l ı n d ı ğ ı n ı düşünmey e başlı y o r d um . Bu kad a r l a da ka lm ay ı p bu yen i , öz e l ke ş f i m d e büyük başarı l a r e l d e e tmey e baş l a d ı m . Kim i n , ne çeş i t ya z l ı k t a kaldığ ı n ı b i r bak ı ş t a yan ı l m a d a n an l ı y o r d um . Kamenn i Mahallesi’nde, Aptekarski Adaları ‘ n d a ya da Pe t e r h o f Caddesi’nde oturanlar, yapmacı k , i n c e t av ı r l a r ı y l a , i k i d i r

h em bir çekirdek yazlı k g i y im l e r i y l e on l a r ı k ı r ev l e r i n d e n ken t e getiren gösterişli arabaları y l a gö z e ça r p ı y o r l a r d ı . Pa r g o l o v o ve daha ilerde oturanlar, ilk bakış t a i n s a n d a ak l ı baş ı n d a , oturaklı k im s e l e r i z l e n i m i b ı r a k ı y o r ; Krev s t o v s k i Ada s ı ‘ n a yazı ge ç i r m e y e ge l e n l e r şen şak r a k t a v ı r l a r ı y l a d i k k a t i çekiyorlardı .

Dağ g i b i ev eşy a l a r ı y l a , mas a l a r l a , s a n d a l y e l e r l e , d i v a n l a r l a , daha bir sürü ı v ı r z ı v ı r l a do l u , üs t e l i k çoğu zaman bü t ü n bunları n t e p e s i n e kur u lmu ş , e f e n d i s i n i n eşy a l a r ı n ı gö z ü n ü n bebeği g i b i s a k ı n a n s ı s k a aş ç ı kad ı n l a r ı n bu l u n d uğu d i z i d i z i yük arabaları y l a , ar a b a l a r ı n yan ı n d a d i z g i n l e r i e l l e r i n d e tutarak yürüyen sürücülere raslasam; Neva, Fontanka üzerinden Çyorni Deresi’ne, adalara kadar giden, çeşitli ev eşyaları y l a tı k a b a s a do l d u r u l m u ş kay ı k l a r gö r s em ; bu ar a b a l a r , bu kay ı k l a r gözümde çoğal ı y o r , çoğa l ı y o r d u . Herke s ay a k l a nm ı ş , ha r e k e t e geçmiş, kervanlar halinde yazlığa göç ü y o r muş g i b i m e ge l i y o r d u .

Sanki bütün Petersburg boşalarak yerinde ı s s ı z b i r çö l kalacaktı . Bu dur umu gö rd ü k ç e kend i kend im d e n utanmaya, gücenmeye, hüzünlenmeye başladım ; ben im ne g i d e c e k b i r ya z l ı k evim, ne de böyle bir yere gitmem için ortada bir neden vardı .

Aslı n d a he r yük ar a b a s ı y l a , f a y t o n k i r a l a y a n e f e n d i k ı l ı k l ı

adamla gitmeye can atı y o r d um , ama h i ç b i r i , eve t h i ç b i r i ben i çağırm ı y o r d u ; s a n k i köş emde unu t u l mu ş t um , ge r ç e k t e n de he r k e s için bir yabancı y d ı m .

İşte böylece o kadar çok gezdim, dolaştım ki, sonunda her

zamanki gibi, nerede olduğumu unu t a r a k b i r d e n b i r e kend im i kentin çı k ı ş kap ı s ı n d a bu l d um . O anda i ç i m e b i r s e v i n ç da l g a s ı

yayı l d ı , ad ım l a r ı m ı s ı k l a ş t ı r a r a k ken d im i kap ı n ı n d ı ş ı n a attım , ek i l m i ş t a r l a l a r a , ç ay ı r l a r a doğru yü r ü d üm . Ar t ı k yorgunluk filan duymuyor, üzerimden ağır b i r yükün ka l km a k t a olduğunu h i s s e d i y o r d um . Gel i p ge ç e n l e r i n yü z ü n d e b i r gü l üm s eme vardı , ne r e d e y s e eği l i p s e l am ve r e c e k l e r d i ; he r k e s b i r şey l e r e seviniyor, püfür püfür sigara tüttürüyordu. Ben de çok

sevinçliydim, şimdiye dek bu kadar neşeli olmamış t ı m . Ans ı z ı n İtalya’daymışım gibi, kentin taş yığını arasında bunalmış bir kentlinin yarı ha s t a ruh ha l i y l e hay r a n hay r a n k ı r l a r ı seyrediyordum.

Benzer İçerikler

Ölümün Soğuk Sesi – Jane Casey – Online Kitap Oku

yakutlu

Gizli Anların Yolcusu

yakutlu

Sitemizin işlemesini sağlamak için teknik çerezler kullanılmaktadır. Çerezler hakkında detaylı bilgi almak için çerez aydınlatma metnini incelemenizi rica ederiz. Kabul Et Devamı

Privacy & Cookies Policy