TAHİR KUTSİ MAKAL’IN MEYDAN DAYAĞI ROMANI HAKKINDA VE ÖZETİ

Meydan Dayağı adlı roman Tahir Kutsi Makal’ın (1937- 1999) yazdığı iki romanından birisi ve yayınlanan ilk romanıdır (  Basım yılı 1977 Ötüken Yayınları)   

TAHİR KUTSİ MAKAL HAKKINDA BİLGİLER 

Denizli – Acıpayam ilçesi Oğuz köyü doğumlu olan yazar  İstanbul’da Gazetecilik Yüksek Okulu’nu bitirdikten sonra çeşitli gazetelerde muhabirlik, istihbarat şefliği, sekreterlik, yazı işleri müdürlüğü ve genel yayın müdürlüğü yapmış roman ve öykülerinde de gazetecilik kimliğinden kazandığı deneyimleri başarı ile uygulamıştır.  Edebiyata şiirle giren Tahir Kutsi, röportajları, öyküleri ve romanları ile dikkati çeken bir yazarımız olmuştur.  “İçgöç” adlı kitabıyla “Yılın Gazetecisi” seçilen Tahir Kutsi Makal, “Petek, Yelken ve Tarla dergilerini de çıkarmış, İlk romanı olan  “Meydan Dayağı”, Peyami Safa roman yarışmasında Birinci Mansiyonu aldığı gibi, ikinci romanı “Kamyon” ile de aynı armağanda birincilik ödülünü kazanmış bir romancıdır.

Asıl mesleği gazetecilik olduğu halde  “Meydan Dayağı” ve “Kamyon” Romanları  , “Delitay” ve Karadon”  adlı öykü kitapları ile kurmaca metinlerde de iddialı olduğunu gösteren Tahir Kutsi Makal 1999 yılında vefat etmiştir.

“Meydan Dayağı”,  her şeyden evvel bir roman olmasınba rağmen yazarın gazetecilikten gelen alışkanlıklarından olsa gerek röportaj havasında yazılmış bir eserdir. Yazar bu romanında bu Kurtuluş Savaşı’nda Ege Bölgesinde meydana gelen olayları tek düze bir vaka düzeni şeklinde değil  çeşitli yönlerden ve cephelerden ışık tutacak şekilde anlatmayı tercih etmiştir. Meydan Dayagı genel olarak Denizli çevresinde gelişen “Denizli Vak’ası” diye bilinen olaylar etrafında Demirci Mehmet Efe’nin özgeçmiş etrafında aktarmıştır. Roman tarihe uygunluğu, belgesel titizliği ve yoğunluğu ile dikkatleri çeker.

Meydan Dayağı adlı roman zeybeklerin hayatına ışık tutan yönü ile de dikkatleri çekmektedir. Romanda “Kurtuluş Savaşı’nın başlangıç günlerinde, cephelerden uzak zeybeklerin dağdan inişleri, erkekleri savaşa katılmış köylü kadınların madde ve mânâ alanındaki davranışları, düşman istilası karşısındaki savunma, kaçma ve kararsızlık hâlleri, eserin akışı içinde son derece güçlü bir anlatım, tabii, tatlı ve yerel bir dille gözler önüne serilmiştir.” (TÜRK ROMANLARI ŞEMSETTİN KUTLU, İnkılap Kitapevi, 1987 )

MEYDAN DAYAĞI  -Romanın Özeti

Yunanlılar Ege, Denizli Aydın içlerine  doğru  istilaya başlamışlarken  yöredeki Rumlar Yunanlılar ile işbirliği yapmaktadır Demirci Mehmet Efe dağa çıkmış Yunanlılar ile işbirliği yapan Rumların erkeklerini bölgeden uzaklaştırmaya karar vermiştir. Bunun için de Demirci Mehmet Efe , en öenmli adamlarından birisi olan  Sökeli Ali Efe’yi  Rumların erkeklerini yöreden uzak bi,r yere götürmekle görevlendirir.

Yunanlılar derme çatama Türk birliklerini yer yer yenmekte Denizli ve Aydın’a doğru ilerlemektedirler. Rumların ve diğer azınlıkların tutumları değişmiş, Müslüman ahali ise durumdam çok tedirgin olmuştur. Bazıları dağa çıkmakta Demirci Mehmet Efe ve diğer efelerin yanına sığınmaktadır. Denizli Müftüsü ise  bir fetva vererek halkı askere çağırmakta Kuvay-ı Milliyeye katılmaları konusunda gençleri yönlendirmektedir. Gençler ve askerliğini yapmış olanlar yeniden orduya yazılmaya başlar.

Savaşlarda eşlerini yitirmiş olan gelinlerin ve dulların hali içler acısıdır.  Köylüler ordu için  silah ve cephane hazırlamakta, aç ve sefil oldukları halde ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için ellerinden geleni yapmaktadırlar.  Bir yandan Yunanlıların tehlikeli ilerleyişi ve mezalimi artarken diğer yandan da dağa çıkan bazı eşkıyalar da halka zulüm etmektedir. Bazı eşkıyalar halktan haraç almakta mallarını talan edip zorla ellerinden almaktadır.

Ahaliden bazıları başıbozuk çetelere karşı direnişe birle geçmiştir.  Bunun üzerine ahali en güvendikleri efe olan Demirci Mehmet Efe’ye durumu bildirmiştir.  Buna rağmen bazı zeybekler şehre baskına gelir.. Galeyana gelen halk, zeybeklerden birçoğunu öldürür. Bunun üzerine zeybeklerinin intikamını almak isteyen Demirci Mehmet Efe,  Denizliyi basarak ahaliden bir çok kişiyi asarak idam eder.